2010(e)ko urtarrilaren 20(a), asteazkena

JON ZABALO "TXIKI"

Jon Zabalo "Txiki" (Manchester, 1892-Londres, 1948)


30eko hamarkadan kartelgintza oparoa izan zen Euskal Herrian: Arteta, Landi, Gezala, Martinez Ortiz, ... bezalako artistek lan ederra egin zuten. Haien artean Jon Zabalo zegoen.
Jon Zabalo Manchesterren jaio zen, bere aitaren lana zela eta bertan familia zegoenean, eta, urte asko pasa ondoren, Ingalaterrara itzuli behar izan zuen gerra zibila ostean zituen ideia abertzaleengatik. Londresen hil zen 1948an.
Jaiotzetiko arazoa zela eta ez zen hazi behar beste eta hortik datorkio ezizena: txiki.



______________________________________


Los años 30 se consideran una época dorada en el cartelismo vasco. Autores como Arteta, Landi, Gezala, Martinez Ortiz,... crearon grandes carteles. Entre ellos estaba Jon Zabalo.

Jon Zabalo nació en Manchester, ciudad a la que se desplazó su familia debido al trabajo de su padre. Después de muchos años, tras la guerra civil, tuvo que volver a Inglaterra por su ideología nacionalista. Murió en Londres en 1948.
Debido a un problema médico de nacimiento no tuvo un crecimiento normal, de ahí su sobrenombre: "Txiki".


Oso ospetsua izan zen liburuen ilustratzaile moduan, eskola liburuena, hain zuzen ere.
Haien artean ezagunena Xabiertxo izenekoa da, ume euskaldunentzako irakurgaien liburua. Azalean Xabiertxo agertzen da, izen bereko liburua irakurtzen, irudia behin eta berriz errepikatzen dela.


______________________________



Fué muy famoso como ilustrador de libros, concretamente de libros escolares en euskera.

Entre ellos el más conocido es Xabiertxo, un libro de lecturas infantiles. En la portada aparece Xabiertxo, que está leyendo un libro de su mismo nombre. La imagen se repite una y otra vez.




Xabiertxo
(1925)


Lehenengo argitaldian azala gorria izan zen. Geroago, kolore berdez argitaratu zen.
Antza denez, editorearen semeak Xabier zuen izena. Horregatik, liburuaren izenburua.

__________________________________


En la primera edición la portada era roja. Posteriormente se editó con una portada verde. Según parece, el hijo del editor se llamaba Xabier, de ahí el título del libro.


Xabiertxo
(1932)


Hurrengo hauek beste eskola liburuak dira: Txomiñ-ikaslea, kartila klasikoa (bizkaieraz eta gipuzkerazko bertsioak), Umearen laguna, beste kartila, eta Zenbakizti lengaien ikastea, matematika testua.

______________________________________


Los siguientes libros también son escolares: Txomiñ-ikaslea es una cartilla clásica (con versiones en vizcaino y guipuzcoano), Umearen laguna es otra cartilla, y Zenbakizti lengaien ikastea un texto de Matemáticas.




Txomiñ-ikasle (Bizkaieraz)
(1931)


Txomiñ-ikaslea (Gipuzkoeraz)
(1931)

Umearen laguna
(1931)

Zenbakizti lengaien ikastia

(1933)



Liburu hauetan guztietan marrazkiak eskematikoak dira, batzutan nahiko geometrikoak. Ederrak iruditzen zaizkit.

______________________________

En todos estos libros el dibujo es muy esquemático y en ocasiones geométrico. Me gustan mucho...


Kartelen artean hauek aukeratu ditut: /Entre los carteles estos son los que he elegido:





Exposición local de artes e industria-Eibar
(1929)
Niri gehien gustatzen zaidan kartela da. Lehenengo planoan, langilea, eta bigarreanean, lantegiak, Greziako Partenoia osatuko balute bezala. Tximiniek zutabeak dirudite eta keak teilatua.
______________________________
Este es quizás el que más me gusta. En primer plano aparece un obrero y en segundo plano las fábricas, que parecen componer una especie de templo griego. Las chimeneas parecen las columnas y el humo aparente el tejado de ese templo.


Gran premio de España -IX circuito automovilista
(1933)

Garaian oso ospetsuak ziren kotxeen lehiaketaen kartela. /Un cartel de carreras de coches, muy habituales en la época.

Gran Kurssal-San Sebastián

(1930)

Aurkitu dudan jaietako kartel bakarra./El único cartel que he encontrado de fiesta.



Euskal Estatutuaren aldeko kanpaina zela eta, kartelak egiteko enkargua izan zuen. Lau hauek ezagunenak dira beharbada. Soldaduzka, inmigrazioa, etorkizuna eta unibertsitatea gai hartuta egin zituen.

____________________________

Para la campaña a favor del Estatuto Vasco se le encargaron varios carteles. Estos 4 pueden ser los más conocidos. Tratan temas como el servicio militar, la inmigración, el futuro o la universidad.


¡Agur seme! ...

(1933)


No hemos nacido en esta tierra...

(1933)

No seas suicida...

(1933)

El estudiante pobre...

(1933)


Helbide honetan Txikiren kartelak ikusi daitezke:

______________________________________
En esta dirección se pueden ver los carteles de Txiki:

http://www.txikizabalo.org/busca.php?dato=cartel

5 iruzkin:

  1. Puf,. ze sarrera ona!!!
    Asko, baina asko gustatu zait.
    Xabiertxoren liburua guk eduki genuen txiki txikiak ginenean.....me llamaba tremendamente la atención el efecto infinito que producía Xabiertxo leyendo Xabiertxo.Tal es así , que tengo esa imagen seleccionada y guardada en una carpeta para trabajar con los ikasles un poco "el arte y las matemáticas".

    ErantzunEzabatu
  2. Xabiertxoren liburua ez daukat, baina sarreran agertzen diren beste liburuak bai. Horiek eskaneatuz lortu ditut irudiak. Oso irudi xarmangarriak iruditzen zaizkit bere sinpletasunean.

    ErantzunEzabatu
  3. Qué buenos, me encantan. El estilo de los carteles de los años 30 es único.
    Muchas gracias.

    ErantzunEzabatu
  4. Nik ikusten dudana, zuk ikusi duzu eta idatzi gainera, beraz besterik ez

    ErantzunEzabatu
  5. Muy entrañables, algunos podrían estar de plena actualidad.Me han encantado.

    ErantzunEzabatu